Χορηγοί Ημερολογίου 2018

Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2015

Αν ζούσε σήμερα ο Παπάφης ....

ασπρόμαυρη φωτογραφία από την σημερινή είσοδο του παπαφείου

Ήταν ο πρώτος δωρητής του Ελλάδας. Διέθεσε στον Καποδίστρια 4.000 ισπανικά δίστηλα για “έργα θεάρεστα”. Το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του το άφησε στη Θεσσαλονίκη. Τι θα έκανε ο Παπάφης για τη γενέθλια πόλη, αν ζούσε σήμερα;


Με βάση τη διαδρομή του βίου του, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι θα εξακολουθούσε να ενδιαφέρεται για το κοινό καλό, την ανάπτυξη και την προκοπή της Θεσσαλονίκης. Η επιλογή της σημερινής διοίκησης του Παπάφειου να βάζει προσκόμματα στην εκτέλεση ενός έργου ζωτικής σημασίας για τη Θεσσαλονίκη, όπως είναι το μετρό, φαίνεται να έρχεται σε αντίστιξη με τη διορατικότητα και το πνεύμα προσφοράς του Παπάφη.

Άνθρωπος οξυδερκής, δίκαιος, μεγαλόθυμος και ταπεινόφρων, με πρακτικό πνεύμα και μεγάλη αγάπη για την πατρίδα. Έτσι περιγράφεται στις πηγές ο μεγάλος έλληνας ευεργέτης Ιωάννης Παπάφης, ο οποίος κληροδότησε στη γενέτειρά του Θεσσαλονίκη το Παπάφειο Ορφανοτροφείο. Ορφανός ο ίδιος από την ηλικία των 18 ετών, επέλεξε να αφήσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του για τη δημιουργία του ορφανοτροφείου.

Λαμβάνοντας φυσικά υπόψη ότι η Θεσσαλονίκη του σήμερα, αντιμετωπίζει πολύ διαφορετικά προβλήματα σε σχέση με αυτά του 1880. Τολμούμε να υποθέσουμε ότι θα ήθελε να δει την πόλη να αποκτά σύγχρονη όψη, να εξελίσσεται σε οικονομικό και πνευματικό κέντρο, ώστε να ευημερούν και οι κάτοικοί της.

Υπό αυτό το πρίσμα, η επιλογή της σημερινής διοίκησης του Παπάφειου να βάζει προσκόμματα στην εκτέλεση ενός έργου ζωτικής σημασίας για τη Θεσσαλονίκη, όπως είναι το μετρό, φαίνεται να έρχεται σε αντίστιξη με τη διορατικότητα και το πνεύμα προσφοράς του Παπάφη.

το ξερό γήπεδο του ορφανοτροφείου παπάφειο

Με γνώμονα την προκοπή του τόπου και το κοινωνικό καλό, ο Ιωάννης Παπάφης ήταν ο πρώτος δωρητής του νεότερου ελληνικού κράτους. Στις 28 Δεκεμβρίου 1827, ο Ιωάννης Καποδίστριας κατέπλευσε στη Μάλτα, για να συναντήσει τον ναύαρχο Κόδριγκτον. Ο 35χρονος τότε Παπάφης διέθεσε στον Καποδίστρια 4.000 ισπανικά δίστηλα “διά να τα μεταχειρισθεί εις έργα θεάρεστα”, χωρίς καμία άλλη προϋπόθεση. Δέκα μέρες αργότερα ο κυβερνήτης φτάνει στο Ναύπλιο, βρίσκει την Ελλάδα σε άθλια κατάσταση και τα ταμεία του νεότευκτου κράτους άδεια. Αποφασίζει να αξιοποιήσει τη δωρεά του Παπάφη για την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας, έτσι καταθέτει τα χρήματα ως κεφάλαιο για τη σύσταση της Εθνικής Χρηματιστικής Τραπέζης. Σε επιστολή του προς τον Παπάφη τον χαρακτήρισε ως ένα «από τούς πρώτους θεμελιωτές αυτού του Καταστήματος».

Ο Παπάφης παρακολουθούσε καθημερινά τον Τύπο, ζητούσε να του γράφουν για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και δραστηριοποιούταν για την αντιμετώπιση προβλημάτων της κοινότητας, τόσο στο γενέθλιο τόπο.

Αν και έζησε επί σχεδόν οκτώ δεκαετίες μακριά από τον γενέθλιο τόπο η νοσταλγία για την πατρίδα δεν έσβησε ποτέ. Παρότι είχε την προνομιούχο για την εποχή αγγλική ιθαγένεια, κάνει αίτηση για να αποκτήσει και την ελληνική, όμως το ελληνικό κράτος ζητά από τον 74χρονο Παπάφη να ζήσει τουλάχιστον δύο χρόνια στην Ελλάδα. Έτσι η επιθυμία του δεν εκπληρώνεται ποτέ. Την αγάπη και νοσταλγία που ένιωθε περιγράφει ο έλληνας πρόξενος στη Μάλτα Αίας Ν.Καραβίας σε επιστολή του προς τον γενικό πρόξενο της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη Λογοθέτη: «… παράδοξον τη αληθεία”, του έγραφε περί του Παπάφη, “ενώ βαίνει… καμπυλώνων, έχει νουν ακμαίον καί αρέσκεται νά μανθάνη τά κατά τήν γενέτειραν αυτού Θεσσαλονίκην”.

η σημερινή όψη του παπάφειου ορφανοτροφείου

Ήταν σταθερά προσηλωμένος στην ορθόδοξη πίστη και στις ηθικές του αρχές. Ένα από τα βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του ήταν η ταπεινοφροσύνη -ευεργετούσε χωρίς καμία διάθεση προβολής, σύμφωνα με τις επιταγές της χριστιανικής πίστης. Οι μεγάλες δωρεές προς τα ορφανοτροφεία Χατζηκώστα και Ελένης Τζάνη στον Πειραιά έγιναν ανωνύμως, και η ταυτότητά του αποκαλύφθηκε με τη δημοσίευση των διαθηκών του. Το 1879, στην τουρκοκρατούμενη τότε Θεσσαλονίκη, οι έφοροι των σχολείων και του νοσοκομείου της ελληνικής κοινότητας ειδοποιήθηκαν από τους τραπεζίτες του Παπάφη ότι άγνωστος δωρητής προσέφερε το κολοσσιαίο ποσό των 100.000 φράγκων σε χρεόγραφα του γαλλικού δημοσίου.

Η ορφάνια στην ηλικία των 18 ετών είχε τραυματίσει την εφηβική ψυχή του, για αυτό και εξαρχής επιθυμούσε να ιδρύσει ένα ορφανοτροφείο στη γενέτειρά του. Με τη δεύτερη διαθήκη του, το 1883, κατέστησε γενικούς κληρονόμους του τους εκπροσώπους της ελληνορθόδοξης κοινότητας Θεσσαλονίκης, και χρόνια αργότερα, αποφάσισε το κληροδότημα να διατεθεί για τη δημιουργία ορφανοτροφείου με την επωνυμία “Μελιτεύς”, “άνευ ουδενός άλλου διακριτικού σημείου ή προσθήκης”! Όπως αναφέρει σε επιστολή του:

“θέλω ίνα εν αυτώ γίνονται παραδεκτά ορφανά άρρενα Ελληνόπαιδα καταγόμενα εξ οιουδήποτε μέρους, κατά προτίμηση όμως τα εν Θεσσαλονίκη γεννημένα και ανήκοντα εν πάση περιπτώσει εις την Ορθόδοξον Ελληνικής Εκκλησίαν. Επιθυμώ δε όπως η αγωγή γίνεται τοιαύτη, ώστε να δύνανται τα ορφανά επανερχόμενα εις την κοινωνίαν να κερδίζωσι τον άρτον διʼ εντίμου εργασίας”.

Διαβάστε επίσης: